Cudowny Medalik
O Cudownym Medaliku Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny napisano już tak wiele,iż pewnie ja nic nowego nie wymyślę , lecz warto wspomnieć te najistotniejsze sprawy. Fenomenem tego medalika jest to, iż został on objawiony dnia 27 listopada 1830 r. w Paryżu św. Katarzynie Laboure . W tym objawieniu Matka Boża nakazała wybicie medalika według ukazanego wzoru i obiecała wiele łask dla tych co z wiarą będą go nosili. Bardzo istotne jest przesłanie ikonograficzne medalika. Na awersie widzimy postać Matki Bożej z rozłożonymi rękami z których wychodzą świetliste promienie (symbol łask ), stojącej na kuli ziemskiej , która stopami depcze węża ( symbol szatana ). W otoku znajduje się modlitwa “O Maryjo bez grzechu poczęta módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy”. Spotyka się odmiany z napisem ” bez zmazy poczęta”. Ta modlitwa potwierdza istniejący dużo wcześniej kult Maryi Niepokalanie Poczętej , a duża popularność medalika przyczynia się do tego, że 8 grudnia 1854 r. papież Pius IX oficjalnie ogłasza dogmat o Niepokalanym Poczęciu NMP. Natomiast rewers medalika ukazuje Krzyż połączony i górujący nad literą M i dwa Najświętsze Serca ( czczenie Najświętszego Serca Pana Jezusa zostało też objawione i wiąże się z wieloma łaskami ), natomiast Niepokalane Serce Maryi przebite mieczem symbolizuje współcierpienie i udział w zbawiennej męce Jej Syna. Świadczy to o tym iż Matka Boża jest naszą największą orędowniczką , która wstawia się za nami i wyprasza nam zdroje łask. W otoku widzimy 12 gwiazd (wieniec Maryi ) co ciekawe gwiazdy te nie zostały objawione , lecz dodał je projektant i wykonawca pierwszych medalików jubiler Adrien-Jean-Maximilien Vachette (1753 – 1839) w 1836 r. Sam medalik po oficjalnym zatwierdzeniu przez Stolicę Apostolską w 1838 r. nazwy “Cudowny Medalik”
stał się bardzo popularny na całym świecie i doczekał się wielu różnojęzycznych odmian. Są potwierdzone liczne łaski jakich dostąpili wierni noszący ten medalik z ufnością na szyi. W Polsce największym propagatorem tego medalika był św. Maksymilian – Maria Kolbe , założyciel “Rycerstwa Niepokalanej”. W Niepokalanowie do dziś wytwarzane są Cudowne Medaliki.
Polska współczesna odmiana Cudownego Medalika. Wymiary: 25 x 16 mm.
XIX – XX w. Polska odmiana Cudownego Medalika , modlitwa w otoku ” BEZ ZMAZY POCZĘTA”. Wymiary: 28 x 19 mm.
Aluminiowy medalik z 1904 r. upamiętniający 50 rocznicę ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP. Wymiary: 25 x 19 mm.
XX w. Aluminiowy Cudowny Medalik , sygnowany KS (Kasprzykiewicz i Szmakfefer). Wymiary: 26 x 15 mm.
do Ciebie uciekamy
Najświętsze Serce Jezusa i Niepokalane Serce Maryi
Choć nabożeństwo do Najświętszego Serca Jezusa i Maryi znane było już w średniowieczu ( od XIII w.), to do rozpowszechnienia kultu Najświętszego Serca Jezusa najbardziej przyczyniły się cztery objawienia jakie miała św. Małgorzata Maria Alacoque w latach 1673 – 75. W tych objawieniach Jezus przekazał jaki ogrom łask doznają ci , którzy będą czcili Jego Serce i odprawią nabożeństwa dziewięciu Pierwszych Piątków Miesiąca.
Oto 12 obietnic danych przez Jezusa:
1. Dam im wszystkie łaski potrzebne w ich stanie.
2. Zgoda i pokój będą panowały w ich rodzinach.
3. Będę ich pocieszał we wszystkich ich strapieniach
4. Będę ich bezpieczną ucieczką za życia, a szczególnie przy śmierci.
5. Wyleję obfite błogosławieństwa na wszystkie ich przedsięwzięcia.
6. Grzesznicy znajdą w mym Sercu źródło nieskończonego miłosierdzia.
7. Dusze oziębłe staną się gorliwymi.
8. Dusze gorliwe dojdą szybko do wysokiej doskonałości.
9. Błogosławić będę domy, w których obraz mego Serca będzie umieszczony i czczony.
10. Kapłanom dam moc kruszenia serc najzatwardzialszych.
11. Imiona tych, co rozszerzać będą to nabożeństwo, będą zapisane w mym Sercu i na zawsze w Nim pozostaną.
12. Przyrzekam w nadmiarze miłosierdzia Serca mojego, że wszechmocna miłość moja udzieli tym wszystkim, którzy komunikować będą w pierwsze piątki przez dziewięć miesięcy z rzędu, łaskę pokuty ostatecznej, że nie umrą w stanie niełaski mojej ani bez sakramentów i że Serce moje stanie się dla nich bezpieczną ucieczką w godzinę śmierci.
Wzrost kultu przyczynił się do pojawienia się medalików z wizerunkiem Najświętszego Serca Jezusa i Maryi.
XVII w. lub starszy rewers ołowianego medalika z wizerunkiem Najświętszego Serca Jezusa i tz. Okiem opatrzności symbolizującym Boga Ojca. Wymiary: 25 x 25 mm.
Rewers XVIII w. medalika z wizerunkiem Najświętszych Serc.
XIX w. Medalik Polski z wizerunkiem Najświętszych Serc. Rewoliński nr. 872. Wymiary: 25 x 18 mm.
XIX w. Polski medalik z Najświętszymi Sercami. Rewoliński nr 875. Wymiary: 27 x 19 mm.
XIX w. rewers Cudownego Medalika Niepokalanego Poczęcia NMP. przedstawiający Święte Śerca. Wymiary: 27 x 20 mm.
MB Częstochowska i Najświętsze Serca
XIX w. Ozdobny medalik z MB Częstochowską i Najświętszymi Sercami.
XX w. rewers Medalika Szkaplerznego z wizerunkiem Jezusa z Najświętszym Sercem. Wymiary: 22 x 15 mm.
XX w. aluminiowy medalik wybity dla członków Arcybractwa Straży Honorowej Najświętszego Serca Jezusa. Średnica: 21 mm.
Lata 80 XX w. druga odmiana medalika dla Arcybractwa Straży Honorowej Najświętszego Serca Jezusa. Średnica: 17 mm.
Duży aluminiowy medalik z XX w.( prawdopodobnie okres międzywojenny ), wykonany dla Bractwa Nieustającej Adoracji Najświętszego Sakramentu. Bractwo czciło kult Miłosierdzia Bożego a Najświętsze Serce Jezusa było jego symbolem. Wymiary: 38 x 29 mm.
Dwa XIX w. polskie medaliki z wizerunkiem Jezusa z Najświętszym Sercem . Ciekawa formuła” Z TWĄ OFIARĄ OFIARUJĘ , MODŁY KRZYŻE SPRAWY MOJE”. Odmiana podobna do Rewolińskiego nr. 891 , 895 , 897 , 900 , 901. Wymiary: 25 x 19 i 29 x 20 mm.
Święty Jan Paweł II
Na kilka godzin przed uroczystością kanonizacji Wielkiego Papieża Polaka Jana Pawła II warto wspomnieć , iż wybór Karola Wojtyły w 1978 r. na stolicę Piotrową był jednym z większych wydarzeń XX w., a pontyfikat ten odmienił niejednokrotnie bieg zdarzeń na świecie. Sam Jan Paweł II był osobą o wielkiej wierze i charyzmacie, wytrwale podążał obraną ścieżką wiary , a swoje życie zawierzył Najświętszej Maryi Pannie słowami:”Totus Tuus”.
Zasłynął licznymi pielgrzymkami , będąc w miejscach wojen i konfliktów. Zawsze brał w obronę uciśnionych i słabszych niosąc Chrystusowe orędzie pojednania i pokoju. Miał dobry kontakt z młodzieżą i zapoczątkował Światowe Dni Młodzieży . Wprowadził kościół w trzecie tysiąclecie , oraz zawierzył cały świat Miłosierdziu Bożemu. Wiele zasług można by jeszcze wymieniać , lecz chcę wspomnieć o fakcie iż jako jedyny papież , został upamiętniony na tak dużej liczbie numizmatów na całym świecie . Liczne monety , medale i medaliki są pamiątkami wizyt i wydarzeń związanych z osobą Jana Pawła II. Świadczy to o tym iż będąc w różnych miejscach potrafił zjednać sobie ludzi różnych ras , kultur i wyznań . Natomiast każda pielgrzymka była wielkim wydarzeniem duchowym i społecznym zasługującym na upamiętnienie .
Oto kilka medalików upamiętniających św. Jana Pawła II
Medalik wybity na upamiętnienie wyboru na papieża w 1978 r. Średnica : 25 mm.
Jednostronny mały medalik upamiętniający drugą pielgrzymkę do Polski w 1983 r. Średnica: 15 mm.
Aluminiowy medalik lub żeton z wizerunkiem Jana Pawła II i MB Częstochowskiej. Średnica: 25 mm.
Włoski medalik z MB Częstochowską i Janem Pawłem II. Wymiary: 25 x 15 mm.
Jednostronny medalik wykonany w Chinach na okoliczność kanonizacji św. Jana Pawła II . Wymiary: 25 x 16 mm.
Krzyżyki
Symbol krzyża znany był w wielu kulturach i religiach starożytnych jeszcze przed narodzinami chrześcijaństwa. Występował on w wielu odmianach i miał różne znaczenie. Jednak najbardziej do rozpowszechnienia tego znaku przyczynił się fakt śmierci ( ukrzyżowania) Jezusa Chrystusa na drzewie krzyża. Od tego momentu krzyż znalazł nieodzowne miejsce w historii zbawienia człowieka przez ofiarę odkupienia naszych win jaką poniósł na nim Bóg – Człowiek w osobie Jezusa. W początkach chrześcijaństwa krzyż był symbolem nie tylko śmierci Chrystusa ale też prześladowania pierwszych chrześcijan , którzy oddawali życie w podobny sposób. Choć pierwotnym znakiem chrześcijan był symbol ryby to po zalegalizowaniu chrześcijaństwa w IV w. zaczął on być coraz częściej zastępowany znakiem krzyża. Jako najbardziej powszechny uważa się tzw. krzyż łaciński składający się z dwóch prostych ramion, pionowego – dłuższego i poziomego – krótszego , jednak na przestrzeni wieków powstało ok. 400 odmian krzyża , lecz nie wszystkie są utożsamiane z chrześcijaństwem. Wspomniany krzyż łaciński jest głównym symbolem Kościoła Katolickiego , a w szczególności odmiana zwana “krucyfiksem ” (od łacińskiego – cruci fixus – czyli przybity do krzyża) z wizerunkiem ukrzyżowanego Jezusa. Symbol krzyża znalazł odzwierciedlenie w sztuce świeckiej i sakralnej, powstało bardzo dużo dzieł związanych z tą tematyką . Poza różnymi odmianami krzyża w każdym Kościele spotykamy tzw. Drogę Krzyżową ( XIV stacji ukazujących mękę i śmierć Jezusa Chrystusa ). Krzyż towarzyszy nam na co dzień , a najczęściej widzimy go jako przydrożne figury , jako oznaczenia świątyń , kaplic i kapliczek , jako krzyże cmentarne i oznaczenia miejsc tragicznej śmierci , pomniki i monumenty związane z wydarzeniami patriotycznymi i religijnymi , jak i te miniaturowe zw. Krzyżykami ,które wiszą w naszych domach i naszym otoczeniu oraz te najmniejsze – przeznaczone do osobistego noszenia , lub stanowiące część np. różańca. Były one wykonywane z różnych materiałów od drewna po różne metale i tworzywa i kombinację tych rzeczy. Pod względem różnorodności i ilości odmian same krzyżyki mogą być tematem odrębnej kolekcji jednak są one ściśle powiązane z medalikami , powiedział bym nawet iż są poprzednikami medalików gdyż pojawiły się wcześniej. Oto kilkanaście z nich zaczynając od najstarszych:
X-XIII w. Sześć sztuk różnych krzyżyków z Rusi Kijowskiej.
Krzyżyk – Ruś Kijowska datowany na XI – XII w. Wymiary: 26 x 18 mm.
Enkolpion jest to krzyż -relikwiarz datowany XI – XIII w. Wymiary: 48 x 28 mm.
XI – XII w. Enkolpion podobny kształt , tylko odlewane postacie Jezusa i Maryi. Odnaleziony na Ukrainie. Wymiary: 58 x 25 mm.
Enkolpion mniejsza odmiana datowany podobnie jak wyżej. Wymiary: 45 x 18 mm.
XI – XIII w. Bardzo ciekawy krzyż dwuramienny . Co do datowania jeszcze będę dokładnie sprawdzał , lecz moim zdaniem to ten okres. Ułamane górne ramię. Wymiary: 28 x 23 mm.
Mały krzyżyk , prawdopodobnie średniowiecze z wpisanym w środku krzyżem celtyckim. Wymiary: 27 x 19 mm.
Podobna odmiana Krzyżyka ,jak wyżej, tylko z wpisanymi w środek Najświętszymi Sercami z jednej strony i gołębicą symbolizującą Ducha Świętego z drugiej strony. Wymiary: 26 x 20 mm.
Mały średniowieczny ołowiany (lub ze stopu z ołowiem) krzyżyk . Wygląda na prostą ręczną robotę. Wymiary: 22 x 12 i grubości 3 mm.
XVII w. Ciekawy krzyżyk z ręcznie grawerowanymi ozdobnikami, na rewersie monogram Maryi. Wymiary: 40 x 22 mm.
Ciekawy krzyżyk z okresu XVII – XVIII w. z przedstawieniem tzw. Świętych Członków czyli miejsc okrutnych zranień Jezusa Chrystusa ( głowa – cierniem zraniona , serce – włócznią przebite, ręce i stopy – przebite gwoździami ) Krzyżyk był wykonany dla Bractwa Pięciu Ran Jezusa Chrystusa . Wymiary: 35 x 20 mm.
XVII – XVIII w. Inna odmiana krzyżyka dla Bractwa Pięciu Ran Jezusa Chrystusa. Wymiary: 33 x 17 mm.
XVII-XVIII w. Krzyżyk z narzędziami męki Pańskiej tzw. Arma Christi. Wymiary: 38 x 17 mm.
Testament z Krzyża
” A obok krzyża Jezusowego stały: Matka Jego i siostra Matki Jego, Maria, żona Kleofasa, i Maria Magdalena. Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: “Niewiasto, oto syn Twój”. Następnie rzekł do ucznia: “Oto Matka twoja”. I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie ” Ew. Jana. 19: 25-27
Tymi słowami Jezus daje nam Matkę Swoją jako naszą Matkę i największą orędowniczkę w każdej sprawie zwanej też “Ucieczką grzeszników”. Fakt ten znalazł swoje odzwierciedlenie w dawnych krzyżykach poprzez umieszczenie na nich osoby Matki Jezusa Maryi. Spotykamy kilkanaście odmian takich krzyżyków, oto kilka z nich:
Krzyżyk datowany na XVIII – XIX w. z przedstawioną na rewersie Maryją. Opis w tłumaczeniu brzmi: Matko Boża módl się za nami. Wymiary: 38 x 22 mm.
XVIII w. Krzyżyk , podobna odmiana jak wyżej. Głowa Jezusa skiniona w lewo. Brak aureoli na awersie i rewersie. Wymiary: 43 x 24 mm.
Widoczna postać Matki Bożej to Maryja Niepokalanie Poczęta stojąca na półksiężycu. Wizerunek Maryi Niepokalanej był bardzo znany w XVII i XVIII w. Mimo iż Kościół ogłosił dogmat o Niepokalanym Poczęciu NMP dopiero w połowie XIX w.
XVII – XVIII w. Krzyżyk z Dziewicą Niepokalaną. Wymiary: 42 x 20 mm.
XVII – XVIII w. Krzyżyk z napisem: ” Dziewico Niepokalana daj wieść życie czyste”. Wymiary: 34 x 19 mm.
Widoczne dwie wersje krzyżyków z okresu XVIII w. z napisem: ( Dziewico Niepokalana daj wieść życie czyste). Wymiary: 43 x 24 mm.
Odmiana jak wyżej z prostym uszkiem. Różnice w wizerunku Maryi. Wymiary: 45 x 25 mm.
Mniejsza odmiana z prostym uszkiem , bez napisów. Wymiary: 31 x 20 mm.
XVIII – XIX w. Krzyżyk z NMP Niepokalanie Poczętą, bez napisów prawdopodobnie od różańca. Wymiary: 30 x 18 mm.
Podobna odmiana tylko wykonana z cienkiej blaszki. Wymiary: 30 x 19 mm.
W tej odmianie napis brzmi: (Matko Bolesna módl się za nami). Wymiary: 50 x 30 mm.
Jest to XVIII w. krzyżyk trójlistny z Sanktuarium Maria Taferl w Austrii przedstawiający na rewersie tzw. Pietę ( Maryja trzymająca ciało Jezusa zdjęte z Krzyża). Wymiary: 53 x 29 mm.
XVIII w. Duży krzyżyk trójlistny jednoelementowy zdobiony, typ : IV/12. Brak górnego ramienia. Wymiary widocznego krzyżyka: 50 x 39 mm.
XVII-XVIII w. Duży krzyżyk trójlistny jednoelementowy maryjny, typ VII/2 . Brak górnego ramienia. Wymiary widocznego krzyżyka: 53 x 40 mm.
XVIII – XIX w. Krzyżyk misyjny. Wymiary: 35 x 20 mm.
XIX w. Dwa emajlowane krzyżyki trójlistne. Ciekawe wzornictwo. Wymiary: 45 x 28 mm.
Wymiary: 45 x 25 mm.
Dwa popularne krzyżyki odpustowe z Sanktuarium na Jasnej Górze w Częstochowie. Datowanie XIX w. Dolny – Rewoliński nr. 847. Wymiary: 50 x 30 mm.
Odmiana jak wyżej tylko z drobnymi różnicami na rewersie (inny kielich , inna czcionka ).
Jeszcze jedna odmiana , widoczne różnice stempla awersu i rewersu. Niedobity kielich na rewersie , pod kielichem perełki.
XIX w. Podobna odmiana jak wyżej. Inne rozmieszczenie napisu ” PAMIĄTKA Z CZĘSTOCHOWY”. Wymiary: 50 x30 mm.
Jeszcze jedna odmiana tego krzyżyka. Na awersie ozdobniki nie aniołki tylko kwiatki.
XIX w. Odpustowy krzyżyk Częstochowski . Sygnowany AM (Aleksander Magnus ) . Rewoliński nr. 446. Wymiary: 50 x 27 mm.
Krzyżyk ozdobny. Datowanie XIX w. Wymiary: 28 x 18 mm.
XIX w. Krzyżyk Unicki , na rewersie widzimy postać św. Barbary. Wymiary: 40 x 22 mm.
XIX – XX w. Srebrny Krzyżyk Unicki. Na rewersie widoczne punce. Wymiary: 33 x 22 mm.
Duży aluminiowy krzyżyk wybity na okoliczność ogłoszenia Roku Jubileuszowego 1933 zwanego ” Rokiem Odkupienia” w Rzymie. Widzimy na nim sześć kluczowych scen ewangelicznych: 1- Ostatnia Wieczerza , 2- Ukrzyżowanie Jezusa , 3- Zmartwychwstanie Jezusa , 4- Przekazanie św. Piotrowi kluczy do Królestwa Niebieskiego i uczynienie Go namiestnikiem Jezusa na Ziemi , 5- Wniebowstąpienie Jezusa , 6- Zesłanie Ducha Świętego .Wymiary: 107 x 74 mm.
XX w. Ciekawy jednostronny krzyżyk z przedstawieniem sceny z pod krzyża. Dodatkowo umieszczona postać Matki Jezusa i św. Jana Apostoła Ewangelisty. Wymiary: 42 x 23 mm.
Matka Jezusa Chrystusa i św. Franciszek z Asyżu
Duży medalik z okresu XVII – XVIII w. z przedstawieniem wizerunku Matki Jezusa Chrystusa oraz św. Franciszka z Asyżu. Maryja ukazana jest tu z profilu tak jak na medalikach “ Salvator Mundi” Sam medalik jest wielkością i kształtem bardzo podobny do dużego Salvator Mundi z mojego zbioru , co może świadczyć o tym iż oba medaliki mogły być wykonane przez tego samego wytwórcę i w podobnym okresie. Napis dookoła głowy Matki Bożej w tłumaczeniu brzmi: ” Matko Jezusa Chrystusa módl się za nami”.
XVII – XVIII w. św. Franciszek ( scena otrzymania stygmatów) Wymiary: 35 x 24 mm.
XVII w. Medalik z wizerunkiem Matki Bożej Anielskiej i na rewersie św. Franciszek z Asyżu otrzymujący stygmaty. Wymiary: 31 x 22 mm.
Św. Franciszek z Asyżu
XVIII w. Awers małego medalika przedstawiający św. Franciszka . Średnica: 15 mm.
Bardzo znany włoski święty żyjący na przełomie XII i XIII w. Był duchownym , mistykiem , stygmatykiem , założycielem zakonu franciszkanów. Mimo iż pochodził z zamożnej rodziny , postanowił żyć w ubóstwie. Swoim przykładem pokuty , pokory i gorliwości w naśladowaniu Chrystusa pociągną wiele osób za sobą . Wiele dzieł zostało poświęconych na jego temat i już za życia uważano go za świętego. Potwierdza to też fakt bardzo szybkiego kanonizowania Franciszka, bo zaledwie niecałe dwa lata po jego śmierci papież Grzegorz IX 16 lipca 1228 r. ogłosił go świętym. Św. Franciszek jest patronem wielu zakonów ,Asyżu , Włoch , aktorów , ekologów , pokoju , zwierząt , harcerzy , ubogich. W ikonografij często jest przedstawiany razem ze zwierzętami. Na medaliku widzimy scenę jak św.Franciszek otrzymuje stygmaty.
XIX w. Polski medalik ze św. Franciszkiem ( scena otrzymania stygmatów) . Rewoliński nr. 1170. Wymiary: 22 x 18 mm.
XX w. Aluminiowy medalik z 1926 r. upamiętniający 700 rocznicę śmierci św. Franciszka . Średnica : 23 mm.
XIX – XX w. Znaczek – przypinka III Zakonu św. Franciszka (tercjarzy ). Wymiary: 25 x 29 mm.
Medaliki ze św. Ekspedytem i św. Rochem
Św. Ekspedyt znany też jako św. Wierzyna zaliczony jest w poczet męczenników , którzy oddali swoje życie za wiarę. Był on dowódcą chrześcijańskiego XIII Legionu Rzymskiego z Mitileny , który nosił tytuł tz. “Legii Piorunującej” za panowania cesarza Marka Aureliusza. W 285 r. panowanie w Rzymie obejmuje cesarz Dioklecjan , który był przeciwnikiem chrześcijaństwa. Wydał on edykt nakazujący niszczenie i palenie świętych ksiąg oraz kościołów i świątyń chrześcijańskich. Św. Ekspedyt sprzeciwił się rozkazowi cesarza przez gest publicznego zerwania i zniszczenia edyktu. Został za to zatrzymany , torturowany i skazany na karę śmierci, którą wykonano w 303 r. Kult św. Ekspedyta rozwinął się w XVII w. a umocnił w XIX w. Uważa się świętego jako skutecznego orędownika w sprawach trudnych, ciężkich sytuacjach. Dewizą świętego jest ? Dziś ? tz. Uczy nas byśmy ważnych spraw, a szczególnie związanych z wiarą nie odkładali do jutra. W ikonografii przestawiany jest jako żołnierz ? legionista trzymający w prawej ręce Krzyż z napisem ” Hodie” co znaczy “Dziś” , w lewej ręce trzyma palmę symbolizującą męczeństwo, nogą zaś depcze kruka trzymającego w dziobie szarfę z napisem “Cras” – co oznacza “Jutro”.
Widoczny aluminiowy medalik datował bym na lata 90 XIX w. Umieszczenie na nim postaci św. Rocha ( patrona od zarazy) może świadczyć iż szukano skutecznego orędownictwa i wstawiennictwa św. Ekspedyta i Rocha w czasie gdy panowała epidemia tyfusu i cholery. Wymiary: 18 x 13 mm.
Św. Roch żył w XIV w. Pochodził z Montpellier we Francji . Po śmierci rodziców w wieku 19 lat sprzedaje majątek , pieniądze rozdaje ubogim, a sam pielgrzymuje do Rzymu. Tam opiekuje się chorymi na dżumę , oraz dokonuje wielu uzdrowień. Podczas powrotu do Francji zaraża się dżumą. By nikogo nie zarazić chroni się w lesie. Tam odnajduje go pies , który miał mu donosić jedzenie. Po cudownym wyzdrowieniu kontynuuje dalsza podróż do Francji , jednak na granicy zostaje zatrzymany i posadzony o szpiegostwo. Umiera w więzieniu. Od XV w. rozwija się kult św. Rocha i uważany jest jako patron chroniący od zarazy. Wiele szpitali i zakładów leczniczych nosi jego imię. W ikonografii przedstawiany jest jako młody pielgrzym z psem.
Polski medalik z drugiej połowy XIX w. sygnowany AM ( Aleksander Magnus) . Na lewym zdjęciu widzimy Matkę Bożą (Matka Miłosierdzia ), na prawym św. Rocha. Wymiary: 20 x 14 mm.
Podobny medalik z drugiej połowy XIX w. tylko z wizerunkiem MB Częstochowskiej i św. Rochem. Wymiary: 21 x 14 mm.
XIX w. Polski medalik z MB Częstochowską i św. Rochem z okresu panowania zarazy tyfusu i cholery. Na medaliku umieszczono modlitwę błagalną przez wstawiennictwo św. Rocha: ” S. ROCHU MÓDL SIĘ ZA NAMI BY OD NAS BÓG CHOLERY ODWRÓCIŁ “. Wymiary : 25 x 18 mm.
Medaliki św. Benedykta
Św. Benedykt żył w latach 480 – 547 , urodził się w Nursji. Jest założycielem Zakonu Benedyktynów i autorem zachodniego modelu reguły zakonnej. Już za swojego życia zasłynął wieloma cudami i łaskami . Można znaleźć wiele opisów świadczących o skuteczności wstawiennictwa i opieki nad tymi osobami , które modlą się do Boga za przyczyną Tego świętego. Jednym z największych krzewicieli kultu św. Benedykta był papież Leon IX , który sam doznał cudownego uzdrowienia . Jako młody chłopiec został ukąszony przez węża , będąc w stanie agonii ujrzał we śnie św. Benedykta , który dotkną krzyżem jego ran , po czym został uzdrowiony. Prawdopodobnie z tego okresu ( XI w.) pochodzą też pierwsze medaliki odnoszące się do św. Benedykta . Przez kolejne wieki umacniał się kult świętego , oraz pojawiło się wiele odmian medalików . Na medalikach św. Benedykta umieszczony jest tz. Krzyż św. Benedykta z wpisanymi w niego inicjałami modlitwy:
” Krzyż św. Ojca Benedykta
Niech Św. Krzyż będzie moim światłem;
Niech smok nie będzie mym panem.
Odejdź szatanie i nie skłaniaj mnie nigdy do marności.
Napój, który wylewasz jest zatruty, wypij sam swoją truciznę. “
XVII w. Stary medalik ze św. Benedyktem. Średnica: 17 mm.
XVII w. Stary medalik ze św. Benedyktem i św. Landelinem. Wymiary: 38 x 24 mm.
Medalik datowany na XVII – XVIII w. Wymiary: 25 x 15 mm.
Inna odmiana medalika ze św. Benedyktem datowana na XVII-XVIII w. Wymiary: 25 x 18 mm.
W okresie XVII i XVIII w. często spotyka się medaliki św. Benedykta a to ze względu na fakt iż uważano świętego za patrona dobrej śmierci , a noszenie medalika miało chronić od złego oraz od nieszczęść.
Medalik w formie Krzyża datowany na XVII – XVIII w. Na lewym zdjęciu widoczne litery otaczające postać świętego są skrótami od tz. Błogosławieństwa św. Zachariasza papieża. Wymiary: 25 x 25 mm.
Podobna odmiana medalika w formie Krzyża , z tego samego okresu, lecz z dużą postacią świętego Benedykta. Bardzo słaby stan zachowania. Wymiary: 20 x 25 mm.
Nowy nabytek. Odmiana z dużą postacią świętego. Wymiary: 24 x 21 mm.
XIX w. Owalny medalik ze św. Benedyktem. Złamane uszko. Wymiary: 22 x 19 mm.
Medaliki św. Benedykta są popularne do dnia dzisiejszego , mają częściowo zmienioną ikonografię.
XX w. odmiana medalika św. Benedykta. Średnica: 12 mm.
MB Częstochowska
Szczególne miejsce w historii Polski odgrywa Częstochowa , a to za sprawą Cudownego Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej zwanej ( Czarną Madonną ), który od ponad 600 lat znajduje się w Jasnogórskim klasztorze.
Sama historia obrazu jest dużo dużo starsza i jak głosi legenda namalować miał go sam św. Łukasz Ewangelista na deskach stołu przy którym jadała św. Rodzina. Następnie znajdował się w Jerozolimie , potem w Konstantynopolu , dalej trafił na Ruś , aż w 1382 r. książę Władysław Opolczyk przywiózł go z Bełzkiego Zamku (który zdobył w 1377r.) i dał w opiekę sprowadzonym przez siebie z Węgier do Częstochowy o. paulinom. Od samego początku obraz Czarnej Madonny zasłynął wieloma cudami i uzdrowieniami. Sam król Władysław Jagiełło wspominał o tym fakcie w liście z 1429 r. do papieża Marcina V. W 1430 r. nieznani sprawcy splądrowali kościół i próbowali wywieźć cudowny obraz , lecz ich konie odmówiły posłuszeństwa. Rozzłoszczeni rabusie pocięli szablą ikonę i uderzyli nią o ziemię ( stąd powstały cięte rysy na twarzy Madonny ), a w miejscu porzucenia obrazu wybiło cudowne źródełko , nad którym później wzniesiono kościół pw. św. Barbary. Do naprawy uszkodzeń Władysław Jagiełło sprowadził specjalistów z Rusi oraz podarował srebrną suknię i korony jako wynagrodzenie za świętokradztwo.
Kolejnym spektakularnym wydarzeniem była obrona klasztoru przed Szwedami w 1655 r. 18 listopada stanęła licząca 3 tysiące żołnierzy armia Szwedzka przeciwko ok. 300 osobowej załodze obrońców Jasnej Góry . Po 40 dniach obrony Polacy w cudowny sposób odnieśli zwycięstwo . Fakt ten bardzo szybko obiegł ziemie Polskie i na nowo wyzwolił ducha walki w narodzie, przyczyniając się do szybkiego pokonania najeźdźcy. Jako wynagrodzenie za opiekę Maryi nad naszym narodem król Jan Kazimierz w 1656 r. ogłosił MB Częstochowską Królową Korony Polskiej w uroczystych ślubach. Przyczyniło się to do jeszcze większego kultu , a Jasna Góra stała się duchową stolicą Polski. W 1717 r. 8 września następuje pierwsza poza Rzymem koronacja obrazu koronami ufundowanymi przez króla Augusta II Mocnego.
Z tego okresu spotyka się też pierwsze medaliki wybite w Rzymie przedstawiające MB Częstochowską.
Mały XVIII w. medalik z MB Częstochowską i św. Sercami Jezusa i Maryi.
XIX – XX w. Odpustowy medalik malowany na szkle lub papierze z wizerunkiem MB Częstochowskiej.
Okrągły malowany medalik odpustowy z MB Częstochowską z tego samego okresu. Ułamane uszko. Średnica: 17 mm.
Dwa pierścionki odpustowe z malowaną MB Częstochowską wykonane taką samą techniką co medalik wyżej i z tego samego okresu.
Duży medalik wykonany w Rzymie z MB Częstochowską i św. Barbarą w 1773 r. na okoliczność odnowienia kościoła pw. św. Barbary , który został zniszczony przez wojska rosyjskie podczas walk z konfederatami barskimi w latach 1769 – 72.
Jak podaje (M. Kołyszko) medalik ten został wydany na okoliczność roku jubileuszowego 1775. o czym ma świadczyć skrót : ANNO IVB 1775.
Choć Rewoliński datuje ten medalik na 1773 r. Na rozbieżność w dacie może mieć wpływ forma odlewnicza i słaba czytelność ostatniej cyfry , która może być zarówno 3 jak i 5.
Rewoliński nr.83 , Stopień rzadkości: R3 , Wymiary: 28 x 32 mm.
Owalny medalik z MB Częstochowską i św. Józefem z dzieciątkiem Jezus datowany na XVII – XVIII w. Wymiary 22 x 25 mm , brak uszka. Rewoliński nr. 90 , Stopień rzadkości : R6
XVII – XVIII w. Mniejsza odmiana medalika z MB Częstochowską i Aniołem Stróżem. Jest to odmiana medalika wykonana w Rzymie notowana w katalogu Rewolińskiego pod numerem 92 lub 93. Ze względu na przesunięcie nie można do końca odczytać napisu i precyzyjnie określić odmiany. Stopień rzadkości R4 lub R5. Wymiary: 29 x 18 mm.
XVIII – XIX w. Dwie połówki szklanego medalika z MB Częstochowską i widokiem klasztoru, oraz dwa fragmenty splotu drucianego , którym były złączone te połówki. Wymiary: 19 x 16 mm.
XIX w. i obchody 500 – lecia obecności Cudownego ObrazuMB Częstochowskiej na Jasnej Górze
Wizerunek MB Częstochowskiej był w XIX w. jednym z najpopularniejszych i najczęściej umieszczano go na medalikach. Rozwój przemysłowy spowodował spadek kosztów produkcji medalików , przez co stały się one bardzo popularne. Odbiło się to jednak na jakości ( płytkie bicie , płaskie uszko , cieńsze ). Fakt iż Polska znajdowała się pod zaborami sprawił iż powstało zapotrzebowanie na medaliki nie tylko religijne ale też na te z motywami patriotycznymi.
Medalik upamiętniający manifestacje patriotyczne z 25-27 luty i 8 kwietnia 1861 r.
Rewoliński nr. 1399 , Stopień rzadkości: R , Wymiary: 16 x 23 mm.
XIX w. Ciekawa odmiana medalika z MB Częstochowską , nie notowana u Rewolińskiego . Na rewersie scena z ukrzyżowania Jezusa i napis” ŚWIĘTY BOŻE ZMIŁUJ SIĘ NAD NAMI”. Wymiary: 24 x 16 mm.
W roku 1867 wybito kilkanaście rodzajów medalika dla upamiętnienia 150 lat od koronacji obrazu.
XIX w. Medalik wybity na okoliczność 150 – letniego jubileuszu koronacji Obrazu MB Częstochowskiej , przypadającego 8 września 1867 r. Sygnowany AM. Odmiana stempla z napisem MARYA . Rewoliński nr 110. Wymiary: 20 x 14 mm.
XIX w. Mały medalik z MB Częstochoaską sygnowany IB ( Jan Bitschan ). Na rewersie napis ” POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ “. Rewoliński nr. 166. Wymiary: 18 x 12 mm.
XIX w. Podobnej wielkości medalik nie notowany u Rewolińskiego. Na awersie napis ” POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ”. Brak sygnatury. Wymiary: 20 x 14 mm.
Szczególnym powodem do upamiętnienia na medalach i medalikach stały się obchody 500 – lecia obecności Cudownego Obrazu MB Częstochowskiej na Jasnej Górze, które odbyły się .8 września 1882 r. Jak podaje Rewoliński , uroczystości te zgromadziły ok pół miliona wiernych nie tylko z ziem Polskich ale i ościennych państw. Byli też pielgrzymi z Jerozolimy i Włoch, oraz około 300 osób duchownych.
Na pamiątkowych medalikach umieszczono specjalna formułę:
” TRZYSTA LAT W JERUZALEM DWIEŚCIE W CAROGRODZIE BYŁAM WSZECHWŁADNĄ PANIĄ NA ZIEMI I WODZIE SZEŚĆSET NA BEŁZKIM ZAMKU BYŁAM STRAŻNIKOWĄ PIĄTE STO JASNA GÓRA CZCI MNIE NIEBA KRÓLOWĄ”
Rewoliński nr. 128 (wygląda na pozłacany). Sygnowany: WYK. F. WITKOWSKI , ODB. P. BITSCHAN. Średnica 34 mm.
Rewoliński nr. 132. Sygnowany: WYK. F. WITKOWSKI. Średnica 34 mm.
Rewoliński nr. 114 , Sygnowany KB. Średnica 35 mm.
XIX w. Duża odmiana medalika na 500 lecie obecności Cudownego Obrazu MB Częstochowskiej na Jasnej Górze. Sygnowany AM (Aleksander Magnus ). Średnica: 35 mm.
XIX w. Średnia odmiana medalika na 500-lecie obecności Cudownego Obrazu MB Częstochowskiej na Jasnej Górze. Sygnowany: A.MAGNUS . Rewoliński nr 118. Średnica: 24 mm.
XIX w. Medalik tzw. Pamiątka z Częstochowy wzór wzięty z w/w medalika. Zmieniony tekst na rewersie ” Pięćset cztery” co wskazywało by na wykonanie tej odmiany w 1886 r. W opisie u Rewolińskiego nie wspomina o zmienionej treści. Reszta pasuje. Sygnowany AM ( Aleksander Magnus). Rewoliński nr 120. Średnica : 20 mm.
XIX w. Medalik upamiętniający 200 rocznicę Odsieczy Wiedeńskiej z 1683 r. Na rewersie widoczne popiersie Jana III Sobieskiego Króla Polski. Pod popiersiem sygnatura M.KURNATOWSKI i daty: 1683 – 1883 . Rewoliński nr 1439. Wymiary: 38 x 27 mm.
XIX w. Ozdobny Medalik z MB Częstochowską i Najświętszymi Sercami. Wymiary: 24 x 20 mm.
XIX w. Ozdobny medalik z MB Częstochowską z 7 szklanymi perełkami. Wymiary: 25 x 22 mm.
XIX w. Podobna odmiana jak wyżej z MB Częstochowską na awersie i NMP Niepokalanie Poczętą na rewersie. Niebieskie perełki. Wymiary: 22 x 17 mm.
XIX w. Okrągły medalik z MB Częstochowską i NMP Niepokalanie Poczętą ozdobiony ośmioma szklanymi turkusikami. Rewoliński nr 245. Średnica 19 mm.
XIX w. Mosiężna ikona -obrazek z MB Częstochowską. Fragment kropielniczki. Wymiary: 37 x 34 mm.
XX w. A dokładniej 1906 r. Medalik upamiętnia odsłonięcie nowo wybudowanej wierzy klasztoru na Jasnej Górze w 1906 r , która została zniszczona w pożarze w 1900 r. Sygnowany PB ( Paweł Bitschan – syn 1903-1929) .Wymiary: 21 x 14 mm.
XX w. Druga odmiana medalika z 1906 r. upamiętniającego odsłonięcie wierzy. Sygnowny JZ. Wymiary: 30 x 19 mm.
XX w. Trzecia odmiana medalika z 1906 r. Brak sygnowania. Wymiary: 22 x 14 mm.
XX w. Aluminiowy medalik z wizerunkiem MB Częstochowskiej oraz siedmioma Stacjami Drogi Krzyżowej (od I – VII) po jednej stronie i widokiem Klasztoru Jasnogórskiego i kolejnymi siedmioma stacjami (od VIII – XIV) po drugiej stronie. Sygnowany WB. Wymiary: 40 x 30 mm.
XX w. Aluminiowy medalik wybity na okoliczność drugiej koronacji obrazu MB Częstochowskiej koronami papieskimi Piusa X w dniu 22 maja 1910 r. Wymiary: 35 x 19 mm.
XX w. Aluminiowy medalik, inna odmiana medalika upamiętniającego drugą koronację cudownego obrazu MB Częstochowskiej oraz ofiarowania koron dnia 21 kwietnia 1910 r. Średnica: 23 mm.
XX w. Aluminiowy medalik wybity w 1932 r. na okoliczność 550 rocznicy obecności Cudownego Obrazu NMP na Jasnej Górze. Wymiry: 28 x 19 mm.
XX w. Aluminiowy medalik z MB Częstochowską i św. Trójcą . Sygnowany KS (Kasprzykiewicz i Szmakfefer) . Wymiary: 28 x 19 mm.
XX w. Aluminiowy medalik z MB Częstochowską i na rewersie napisem “Pamiątka św. Missyi” Wykonany na okoliczność często prowadzonych na początku XX w. misji świętych w różnych parafiach. Średnica: 22 mm.
XX w. Dwa orły z MB Częstochowską na piersiach i napisem na szarfie: ” KRÓLOWO KORONY POLSKIEJ BŁOGOSŁAW TWOJEMU LUDOWI”. Wykonane w 1930 r. dla wojska . Dwie odmiany jedna do zawieszenia a druga do postawienia. Wymiary: 85 x 85 mm.
Karta uczestnictwa w I Pielgrzymce Ziemian na Jasną Górę w dniach 1-2 czerwca 1937 r.
XX w. Aluminiowy medalik z MB Częstochowską wybity na Pamiątkę Ślubów Jasnogórskich Narodu Polskiego (w 1956 r . była 300-tna rocznica Ślubów Lwowskich złożonych przez króla Jana Kazimierza ). Wymiary: 20 x 12 mm.
XX w. A dokładnie rok 1966 . Medalik wykonany na zachodzie z wizerunkiem MB Częstochowskiej i na rewersie Orła w koronie na tle krzyża i sztandarów ” Milenium Chrztu Polski” 966-1966. Średnica: 26 mm.
XX w. Pamiątkowy medal z 1982 r. wybity na rocznicę 600 – lecia obecności Cudownego Obrazu MB Częstochowskiej na Jasnej Górze. Średnica: 45 mm.
Matka Boża Leżajska ( Pocieszenia)
Jak podają niektóre źródła pierwsze objawienia Matki Bożej Pocieszenia w Leżajskim borze miały miejsce w 1560 r. Maryja miała się objawić młynarzowi Rychcie w miejscu gdzie dzisiaj postawiony jest kościół bernardynów. Jednak opowieści młynarza o tym zdarzeniu zostały zapomniane. Dopiero w 1590 r. w tym samym miejscu objawiła się Matka Boża ze św. Józefem i przekazała swoje orędzie piwowarowi Tomaszowi Michałka , który o tym fakcie poinformował miejscowe duchowieństwo i władze, za co podejrzewano go o herezję i był jakiś czas uwięziony i torturowany. Po odzyskaniu wolności przyczynił się do postawienia w miejscu objawienia tz. Bożej Męki czyli osadzonego na drzewcu krzyża . Miejsce to stało się celem pielgrzymek wielu pobożnych ludzi , którzy doznawali licznych łask. W 1592 r. wzniesiono tam drewnianą kaplicę pw. św. Anny , a w roku 1594 powstał drewniany kościół z trzema ołtarzami w których umieszczono wizerunek św. Anny w pierwszym , w drugim Bożą Mękę a trzeci ozdabiał namalowany prze księdza Erazma z leżajskiego klasztoru Bożogrobców obraz Matki Bożej Pocieszenia . Następnie powstał murowany kościół , a w latach 1618 ? 28 wzniesiono obecną świątynię. Ze względu na liczne łaski i rosnący kult MB Leżajskiej w 1752 r. odbyła się koronacja cudami słynącego obrazu koronami papieskimi Benedykta XIV. Przedstawiłem tu fragment historii , z którą szczegółowo można zapoznać się na oficjalnej stronie sanktuarium : www.lezajsk.bernardyni.pl . W Leżajsku odbywają się też duże doroczne odpusty. Posiadane medaliki z MB Leżajską są tz. pamiątkami odpustowymi.
Widoczne 3 aluminiowe medaliki z XX w. Dwa po prawej stronie są tego samego rodzaju , lecz różnią się znacznie stemplem.
św. Rita z Cascia
Medalik – relikwia św. Rity z Cascia. Św. Rita jest czczona jako święta od spraw trudnych i beznadziejnych, kobiet we wszystkich stanach.
Medalik współczesny lata 80- 90 XX w. Wymiary: 24 x 21 mm, Waga 2,9 g.
Urodziła się prawdopodobnie w 1381 roku jako jedyne dziecko prostych ludzi – Antoniego i Amaty Lotti. Na chrzcie w kościele św. Marii-Pleby w Cascii otrzymała imię Margarita (od którego włoskim zdrobnieniem jest Rita, w spolszczeniu Ryta).Jako mała dziewczynka nie stwarzała rodzicom problemów, była wesoła, pogodna i pracowita. Od najmłodszych lat rozumiała, że prawdziwym pięknem jest piękno duszy miłującej Pana Jezusa. Z wiekiem jej wiara pogłębiała się. Mimo jej pragnienia wstąpienia do zakonu, w wieku dwunastu lat została wydana za mąż za Pola Manciniego.Mancini okazał się być człowiekiem gwałtownym, rozpustnym i skłonnym do awantur, jednak Ryta z pokorą znosiła upokorzenia i brutalne traktowanie ze strony męża. Urodziła dwóch synów: Jakuba Antoniego i Pawła Marię. Pomimo starań Ryty synowie nie wyrośli na katolików, lecz odziedziczyli charaktery po ojcu.Mimo że pod koniec życia Mancini za sprawą żony poprawił swój charakter, jego przyjaciele zdradzili go i Mancini został brutalnie zadźgany. Tuż przed śmiercią przeprosił Rytę i poprosił Kościół o wybaczenie.
Po śmierci ojca synowie postanowili pomścić śmierć Manciniego. Ryta wielokrotnie usiłowała im to wyperswadować. Na próżno. Ryta poprosiła więc Boga, by zabrał jej synów do siebie, by nie musieli popełniać grzechu morderstwa. W rok później obaj synowie zmarli na zarazę. Po śmierci męża i synów Ryta wstąpiła do klasztoru św. Marii Magdaleny w Cascii. Jako wdowa musiała znosić wiele upokorzeń, ponieważ tylko dziewice były dobrze widziane w klasztorach. Mimo wielu przykrości doznawanych od współsióstr nadal gorąco modliła się do Boga i rozważała Mękę Jezusa Chrystusa. Prośby o współcierpienie z Nim zostały wysłuchane i naznaczona została stygmatem rany na czole z korony cierniowej. Rana pozostała otwarta przez 15 lat, aż do śmierci Ryty. Już za życia Ryta wsławiła się wieloma cudami, jakie zostały dokonane za jej wstawiennictwem. Zmarła w klasztorze w Cascii 22 maja 1457 roku. Papież Urban VIII w roku 1628 zatwierdził kult Ryty. Uroczystej kanonizacji dokonał w roku 1900 papież Leon XIII.Sarkofag z jej ciałem nienaruszonym do dziś znajduje się w Bazylice – Sanktuarium w Cascii. Miejsce przyciąga wielu pielgrzymów z całego świata ze względu na łaski, jakie można uzyskać za wstawiennictwem Ryty.
Wg relacji świadków jej ciało emanowało słodkawym zapachem przez wieki, umieszczone jest w szklanej trumnie. Świadkowie twierdzą, że widywali świętą leżącą w wielu różnych pozycjach a jej oczy otwierały się i zamykały po śmierci. Jej liturgiczne wspomnienie przypada 22 maja.
PS. Dla zainteresowanych: W parafii Borki pod wezwaniem NMP Wspomożycielki Wiernych ( powiat Radzyń Podlaski ) każdego 22 dnia miesiąca od godz. 16,30 odbywa się nabożeństwo do św. Rity ( najpierw różaniec , msza o 17 a po mszy modlitwy przez wstawiennictwo św. Rity)
Medalik współczesny. Wymiary: 15 x 25 mm.
Witam
Witam na blogu: medaliki.king22.pl .
Mam na imię Adam i postanowiłem opisać i
zaprezentować medaliki z mojej kolekcji.
Od szkoły podstawowej interesuje mnie
historia , nie tylko ta duża , ale szczególnie
ta lokalna o której nie przeczytamy w podręcznikach.
Dodatkowo interesuje się historią wiary i tematami z nią związanymi, stąd moje zainteresowanie medalikami.
Zbieram monety , trochę fotografuję, cenię ludzi z pasją. Mam nadzieję iż ten blog będzie pomocny dla osób o podobnych zainteresowaniach , i pozwoli nam na
nawiązanie kontaktu i wymianę doświadczeń
kolekcjonerskich.
Jestem zainteresowany nabyciem medalików i monet.UWAGA – do istniejących postów są sukcesywnie dodawane nowe medaliki , więc co jakiś czas proszę tam zaglądać.
Jeśli posiadacie stare niepotrzebne medaliki lub inne dewocjonalia proszę o przekazanie lub kontakt ze mną.Zapraszam i pozdrawiam
Adam KrólMożesz wspomóc rozwój tej strony.
-
Pamiątka 2 koronacji
Polecam
